KATECHETYKA - OPOLE

Podstawowe cechy szkół dydaktycznych (wg Cz. Kupisiewicza)
Johann Friedrich Herbart (1776-1841)	John Dewey (1859-1952)
szkoła tradycyjna (nauczyciel!)	szkoła progresywna (uczeń!)
– podział treści nauczania na przedmioty	– podział treści nauczania na interdyscyplinarne bloki
– przekaz wiedzy przez nauczyciela	– samodzielne zdobywanie wiedzy przez uczniów, nauczyciel-obserwator
– uczniowie są na ogół pasywni	– uczniowie są aktywni
– uczniowie nie decydują o doborze treści nauczania	– uczniowie mają pewien wpływ na dobór treści nauczania
– dominuje pamięciowe uczenie się	– dominuje uczenie się oparte na rozwiązywaniu problemów
– zachętą do nauki mają być motywy zewnętrzne, głównie oceny	– zachętą do nauki mają być motywy wewnętrzne, w tym potrzeby i zainteresowania poznawcze
– częsta kontrola wyników nauczania	– niezbyt częsta kontrola wyników nauczania, nacisk na samokontrolę
– współzawodnictwo	– współpraca
– szkoła jest jedynym terenem uczenia się, poza nią wykonywane są tylko prace domowe	– szkoła jest głównym, ale nie jedynym miejscem uczenia się
– słaby nacisk na samorzutną twórczość uczniów	– silny nacisk na samorzutną twórczość uczniów

Tok podający

Tok problemowy

Ogniwa procesu nauczania‑uczenia się w podającym toku pracy dydaktycznej:

– przygotowanie do pracy – wytworzenie u uczniów pozytywnej motywacji do uczenia się, uświadomienie celów i planu lekcji,

– podanie nowego materiału – przez słowo (mówione lub pisane) uczniowie zaznajamiają się z nowymi wiadomościami,

– synteza – wyeksponowanych w materiale idei przewodnich, podstawowych faktów, zasadniczych tez itp. w celu ich uporządkowania i utrwalenia, tworzenie „konstrukcji nośnej” dla treści szczegółowych, nie chodzi o przekazanie jak najwięcej szczegółów, ale o zapewnienie gruntownej znajomości wiadomości podstawowych,

– kontrola wiadomości, nauczyciel posługując się różnymi formami sprawdzania winien znaleźć braki w wiedzy i umiejętnościach ucznia, a następnie luki te uzupełnić.

Ogniwa procesu nauczania‑uczenia się w poszukującym (odkrywczym, badawczym) toku pracy dydaktycznej:

– uświadomienie przez uczniów trudności teoretycznej lub praktycznej (pomoc nauczyciela),

– słowne określenie trudności – zebranie i uporządkowanie danych i niewiadomych związanych z problemem, zgromadzenie materiałów przydatnych przy jego rozwiązywaniu (pomoc nauczyciela),

– formułowanie i uzasadnienie hipotez prowadzących do rozwiązania spornej kwestii, odrzucenie słabo uzasadnionych, mało prawdopodobnych (pomoc nauczyciela),

– weryfikacja empiryczna hipotez (albo hipotez) w sposób empiryczny lub przez analizę odpowiednich materiałów, np. źródeł historycznych, słowników itp. (praca samodzielna uczniów),

– włączenie do systemu wiedzy, ich utrwalenie i zastosowanie (pomoc nauczyciela).

Zalety: szybkie i bezpośrednie przekazanie gotowej wiedzy.

Zalety: aktywność uczniów, samodzielność, trwałość i operatywność wiedzy.

Wady: niski stopień aktywności uczniów, niebezpieczeństwo zbytniej aktywności werbalnej nauczyciela

Wady: duża czasochłonność.

PROCES NAUCZANIA – UCZENIA SIĘ

Czynności nauczyciela	Czynności ucznia
uświadamianie celów i zadań, stawianie problemów	powstanie pozytywnej motywacji, zaaprobowanie celów
zaznajomienie z nowymi treściami (faktami)	poznawanie tych treści (słuchanie, obserwacja)
kierowanie procesami nabywania pojęć	opanowanie tych pojęć i sądów ogólnych, rozwiązywanie problemów
kierowanie procesem systematyzowania i poznawania prawidłowości	poznawanie prawidłowości, usystematyzowanie treści
kierowanie procesem przechodzenia od teorii do praktyki	kształtowanie w sobie umiejętności i postaw
organizowanie zajęć praktyczno-wytwórczych	działania praktyczne służące wytwarzaniu przedmiotów i zmian w otoczeniu
sprawdzenie i ocena osiągnięć	samokontrola i ocena